Яссауи жолы: Қазақстандағы дәстүрлі сопылықтың діни-философиялық, әдеби және лингвистикалық мұрасын кешенді зерттеу
Аннотация
Ислам дінінің қазақ даласына таралуын зерттеу, Яссауи шығармаларындағы діни құндылықтар мен мәдени дәстүрлердің өзара үйлесімділігін анықтау, Яссауи ілімінің Алтын Орданың мемлекеттік құрылымындағы рөлін ашу, Ұлы Жібек жолындағы ежелгі қалалардың рухани және әлеуметтік-мәдени байланыстарын орнату, жыраулар шығармашылығындағы танымдық, идеялық-көркемдік, тақырыптық, тілдік және стилистикалық үйлесімді қалыптастырудағы Яссауи ілімінің қазақ діни-рухани бірегейлігіндегі көрінісін кешенді зерттеу.
Исследование внедрения исламской религии в казахской степи, определение учений Ясави о взаимной гармонии религиозных ценностей и культурных традиций, раскрытие роли учения Ясави в государственном устройстве Золотой Орды, установлении духовных и социо-культурных связей древних городов Великого Шелкового пути, проведение комплексного исследования познавательной, идейно-художественной, тематической, языковой и стилистической гармонии в творчестве жырау и выражения учения Ясави в казахской идентичности.
кешенді, деректанулық, лингвистикалық, мәтінтанулық, салыстырмалы, тарихи, философиялық, мәдениеттанулық және әлеуметтанулық талдау.
кешенді, деректанулық, лингвистикалық, мәтінтанулық, салыстырмалы, тарихи, философиялық, мәдениеттанулық және әлеуметтанулық талдау.
Зерттеулерді жүргізудің негізгі тәсілдері:
Зерттеу нәтижелерінің ықпал ету дәрежесі:
зерттеу нәтижелері Қазақстандағы гуманитарлық ғылымдардың дамуына, сондай-ақ ұлттық бірегейлікті, мәдениетаралық диалогты және әлеуметтік интеграцияны нығайтуға айтарлықтай ықпал етеді.
Зерттеу нәтижелерінің практикалық маңыздылығы:
Зерттеу нәтижелері білім беру бағдарламаларында, ғылыми-көпшілік материалдарды әзірлеу үшін, сондай-ақ мәдени туризмді дамыту үшін пайдаланылуы мүмкін.
Зерттеулер нәтижесінде шешілетін міндеттердің өзектілігі:
бағдарлама міндеттері Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық даму мақсаттары үшін өзекті, өйткені олар елдің мәдени мұрасын зерттеуге және насихаттауға бағытталған, бұл «Қазақстан-2050» стратегиясына, Қазақстан Республикасындағы жоғары білім мен ғылымды дамытудың 2023-2029 жылдарға арналған тұжырымдамасына, сондай-ақ Ұлттық құрылтай отырыстарындағы ҚР Президентінің сөйлеген сөздеріне және Қазақстан халқына Жолдауына сәйкес келеді.
Бағдарлама бағытталған зерттеу мәселелері
ислам дінінің қазақ даласына таралуының, Яссауидің діни құндылықтар мен мәдени дәстүрлер туралы ілімдерінің, Яссауи ілімінің Алтын Орданың мемлекеттік құрылымындағы, Ұлы Жібек жолындағы ежелгі қалалардың рухани және әлеуметтік-мәдени байланыстарындағы рөлінің, сондай-ақ жыраулар шығармашылығындағы танымдық, идеялық-көркемдік, тақырыптық, тілдік және стилистикалық үйлесімнің және Яссауи ілімінің қазақ бірегейлігіндегі көрінісінің жеткіліксіз зерттелуі.
Яссауи ілімінің негізгі идеялары
- Ислам руханияты мен түркі мәдениетінің үйлесімді ұштасуы: Яссауи сопылықты, шариғатты және халықтық этиканы біріктіріп, түркі халықтарына түсінікті әрі жақын рухани ілім қалыптастырды.

- Адамсүйгіштік пен төзімділік: Ясауи өз «хикметтерінде» (өсиет-насихаттарында) адамды сүюге, бейбітшілік орнатуға және басқа ұлттар мен діндерге деген жеккөрушіліктен бас тартуға шақырды.

- Рухани кемелдену: Ясауи ілімі Құдайға сіңіп кету (пана) күйіне жету мақсатында Құдайды мистикалық тану жолын (тариқат) егжей-тегжейлі сипаттап, оны шариғат, тариқат, мағрипат және хақиқат секілді кезеңдерге бөледі.
Негізгі идеялары:
Ахмет Яссауи ілімінің негізгі идеялары сопылықты түркілік дүниетаныммен ұштастыру, «Диуани-хикмет» поэтикалық жинағы арқылы адамгершілікті, төзімділік пен бейбітшілікті насихаттау, сондай-ақ шариғат пен мистикалық тәжірибеге негізделген рухани өзін-өзі жетілдіру жолын (тариқат) баяндау болып табылады. Оның ілімі сопылықтың түркі тармағының негізіне айналып, түркі халықтары арасында исламның таралуына ықпал етті.
Жобаның өзектілігі туралы ақпарат
«Яссауи жолы: Қазақстандағы дәстүрлі сопылықтың діни-философиялық, әдеби және лингвистикалық мұрасын кешенді зерттеу» бағдарламасы түркі әлемінің көрнекті ойшылы және рухани ұстазы - Қожа Ахмет Яссауи мұрасын терең және жан-жақты зерттеуге бағытталған пәнаралық зерттеу болып табылады. Оның ілімі, Яссауи тариқаты қазақ қоғамының діни, философиялық, этикалық және мәдени негіздерінің қалыптасуына, сондай-ақ әдебиет пен тілдің дамуына зор ықпал етті. Бағдарлама Яссауи мұрасының тек тарихи феномен ғана емес, сонымен қатар қазіргі Қазақстанда маңызды рөл атқаруды жалғастырып келе жатқан тірі дәстүр екенін түсінуден бастау алады. Бұл мұраны зерттеу ұлттық бірегейлікті нығайту, мәдениетаралық диалогты дамыту және тұрақты дамудың идеологиялық платформасын қалыптастыру аясында өзекті болып табылады. Бағдарлама Яссауи хикметтерін талдау, Орталық Азияда исламның енуі мен бейімделу тарихын зерттеу, сопылық философияның қазақ әдебиеті мен тіліне әсерін зерттеу, сондай-ақ Яссауи мұрасын кең жұртшылық арасында насихаттауды қоса алғанда, зерттеу міндеттерінің кең ауқымын қамтиды. Жоба тарих, философия, дінтану, әдебиеттану, лингвистика және антропология әдістерін біріктіретін кешенді тәсілді қолдануды көздейді, бұл Яссауи феномені және оның Қазақстанның өткені, бүгіні және болашағы үшін маңызы туралы тұтас түсінік алуға мүмкіндік береді.
Егер сіз Яссауи еңбектерімен таныс болсаңыз немесе тарикатқа қатысты қолжазбаларыңыз болса, бізге жазуды сұраймыз